Een conceptueel rechtenmodel voor de ontsluiting van digitaal erfgoed

Overzicht

Hier volgt een beknopt overzicht van de vier luiken van het rechtenmodel.

Rechtenstatus

Rechten op het originele werk

Rechtengerelateerde metadata

• Maker (rol: auteur, schilder, …)
• Producent
• Uitvoerend kunstenaar (rol: muzikant, acteur, …)
• Omroeporganisatie
• Uitgever
• Opdrachtgever
• Eigenaar van het fysieke werk
• Creatiedatum
• Publicatiedatum
• Datum van intrede in het publieke domein

Rechtenmetadata

• Rechtenverklaring (bv. Auteursrechtelijk beschermd, Publiek domein,...)
• Rechthebbende(n)
• Licentiegever(s)
• Details contractuele beperkingen

Rechten op de reproductie

Rechtengerelateerde metadata

• Maker (Fotograaf/videograaf) reproductie
• Creatiedatum reproductie
• Publicatiedatum reproductie

Rechtenmetadata

• Hergebruikvoorwaarden op reproductie (hernomen onder “Hergebruik”)

Hergebruik

Hergebruik op origineel werk

• Hergebruikvoorwaarden
• Niet-publieke licentie: 1 op 1 geregeld tussen rechthebbende en hergebruiker → Verwijzing naar licentiegever of rechthebbende(n)
• Publieke licentie: CC0 CC-BY CC-BY-SA CC-BY-NC CC-BY-NC-ND

Hergebruik op reproductie

• Dezelfde licentie-keuzes als boven
• Optioneel: beperking op tekst- en datamining (toekomstig)

Ontsluiting

Ontsluitingstoestemming

• Naar wie (gebruikersgroep: publiek, onderwijs, intranet, onderzoek, …)
• Wat (content of metadata)
• Hoe volledig (volledig of deels)
• Wijze (raadplegen, downloaden)

Ontsluitingsbeperkingen

• Categorieën
• Contractuele afspraken
• Portretrecht
• GDPR / privacy
• Wettelijk bepaald
• Ethiek
• Werkproduct
• Intern beleid
• Element van toestemming, waarop van toepassing: wie/wat/hoe/wijze
• Opmerkingen ontsluitingsbeperkingen: details in vrij tekstveld
• Einddatum ontsluitingsbeperking (toekomstgericht veld)

Gebruikslabel en bijschrift

Een gestandaardiseerd label, berekend vanuit de hergebruikvoorwaarden op werk en reproductie, en de rechtenverklaring op werk, dat de meest pertinente informatie over hergebruik van het digitale item samenvat.

Gebruikslabel berekenen:

Algemene formule

Het gebruikslabel bij een erfgoeditem is gelijk aan de hergebruikvoorwaarde, behalve wanneer deze afwezig/onbestaand is. Dan is het gelijk aan de rechtenverklaring op het werk.

Uitgebreide formule

Er zijn hergebruikvoorwaarden mogelijk op zowel werk als reproductie. Indien beide aanwezig zijn, primeert de meest strikte voorwaarde.

Bijschrift

Een bijschrift dat kan gebruikt worden bij ontsluiting van een digitaal erfgoeditem, bevat een bronverwijzing, eventueel ook een naamsvermelding en verdere rechteninformatie die niet door het gebruikslabel gedekt zijn.

Berekening:

Som van bronvermelding en optionele complementaire toevoegingen

• Bronvermelding:
• Titel + Creatiedatum+ Maker + Collectiebeherende instelling (eventueel collectie)
• Naamsvermelding: Naam fotograaf/videograaf
• verdere rechteninformatie:
• rechtenverklaring (in geval van publiek domein werken met beschermde reproductie) of
• minst restrictieve licentie (in geval van dubbele rechtenlaag)