Van bits tot Gigabytes en verder

Auteur

Barbara Dierckx (PACKED vzw)

Van bits tot Gigabytes en verder

Het SD-kaartje van onze smartphone staat vol muziek en vakantiefoto’s, en in bijna elke computertas steekt een USB-stick met uit te wisselen bestanden. Dergelijke mobiele dragers variëren in opslagruimte: van slechts 128 MB over 16 GB, tot zelfs enkele TB bij een mobiele harde schijven. Maar wat betekenen die cijfers? Hoeveel opslagruimte heb je eigenlijk nodig om een tekst-, foto- of videobestand op te slaan?

De benodigde opslagruimte wordt bepaald door de grootte van het op te slagen bestand. Die wordt gewoonlijk uitgedrukt in bytes. Een byte bestaat uit 8 bits, die elke de waarde 0 of 1 aannemen hebben. Een Kilobyte (KB) bestaat vervolgens uit 1.024 of 210bytes, een Megabyte (MB) uit 1.024 Kilobytes, een Gigabyte (GB) uit 1.024 Megabytes en een Terabyte (TB) uit 1.024 Gigabytes.
Bestanden die enkel uit tekst bestaan zijn meestal relatief kleine bestanden. Hun bestandsgrootte wordt in grote mate bepaald door de lengte van de tekst (aantal karakters). Een TXT-bestand met 10.000 karakters met UTF-8 codering vereist een opslagcapaciteit van 12 KB (of 10.005 bytes, met 5 bytes voor de ingebedde metadata). Ook het bestandsformaat kan bepalend zijn, bv. omwille van opmaakmogelijkheden. Als je de tekst van 10.000 karakters opslaat in een DOC-bestand is om die reden al snel een grotere opslagruimte vereist, nl. 156 KB.
Zoals een tekst is opgebouwd uit karakters zijn digitale foto’s en andere rasterbeelden opgebouwd uit pixels of beeldpunten. Het aantal pixels bepaalt in belangrijke mate de bestandsgrootte. Wil je een digitale foto afdrukken op 300dpi met afmeting 24x36cm, dan heb je minstens een 12Mp-camera nodig; het product van 2.835 en 4.252 pixels is 12.054.420 pixels. Ook hier is naast het aantal pixels, het type bestandsformaat bepalend. Verschillende bestandsformaten (zoals JPEG of TIFF) maken immers gebruik van verschillende datacompressiemethoden. Datacompressie laat toe dat een reeks bits wordt voorgesteld door een kortere bitstring. Gecomprimeerde data gebruikt daardoor significant minder opslagruimte. Compressie kan gebeuren met of zonder informatieverlies. De kleinste bestandsgrootte wordt bereikt met compressie met informatieverlies, maar dat is echter niet geschikt voor langetermijnbewaring. De bestandsgrootte van een digitale foto wordt verder ook beïnvloed door bv. de bitdiepte van kleuren en de gebruikte kleurruimte.

Het bepalen van de grootte van een digitaal videobestand is nog complexer dan dat van een foto, mede omdat video bestaat uit beeldenreeksen en videobestanden containerbestanden zijn die naast beeld ook vaak klank, tekst (ondertitels) en andere componenten bevatten. In de praktijk zal echter de gebruikte datacompressie de doorslaggevende factor zijn. In tegenstelling tot bij foto’s wordt het aantal pixels waaruit het videobeeld bestaat immers bepaald door (televisie)standaarden zoals Standard Definition en High Definition. De keuze van het type datacompressie (die samenhangt met de keuze van de video- en audiocodec) heeft een groot gevolg voor de uiteindelijke bestandsgrootte:

Enkele handige rekeninstrumenten

• Audio: http://www.sounddevices.com/tech-notes/audio-recording-calculator;
• Video: http://www.digitalrebellion.com/webapps/videocalc;
• Foto’s en andere rasterbeelden: http://www.jiscdigitalmedia.ac.uk/toolkit/size-calculator/size-calculator-home

Categorie:Uitgepakt

Voetnoten